پوست، مو زیبایی ماهلین

بافتی تاریخی که با ورود به کوچه پس کوچه های آن، احساس ناب حضور در تاریخ به آدم دست می دهد و با معماری زیبا و چشم نوازش چشم هر بیننده ای را به تماشایی توام با لذت دعوت می کند این روزها حال روز خوبی ندارد. صحبت از بافت تاریخی دزفول است که مدت هاست خبر ساخت و سازهای غیرمجاز در آن به گوش می رسد و دل دوستداران آثار تاریخی را به درد آورده است. اقدام ناخوشایند و غیرمجاز ساکنان این بافت در استفاده از مصالح ساختمانی مدرن در ورودی منازل و ترمیم دیوارهای بافت به گونه ای که هیچ سنخیتی با نمای سنتی بافت ندارد، سبب شده تا روز به روز این بافت ارزشمند از هویت تاریخی خود فاصله بگیرد. این موضوع تاجایی پیش رفته که در هر بار حضور در این محل با تعرض های جدیدی از ساکنین مواجه می شویم. ساکنانی که خواسته یا ناخواسته سرنوشت یک مجموعه تاریخی کم نظیر را به بازی گرفته اند.

اعتراض گردشگران

یکی از گردشگرانی که برای بازدید در بافت حضور دارد، می گوید: واقعا دردآور است هرجای بافت که قدم می گذاریم آثاری از تخریب و ساخت و سازهای مدرن به چشم می خورد به طوری که احساس می کنیم مکان را اشتباهی آمده ایم. «محسن صادقی» اظهار می کند: در برخی نقاط نیز ساکنان مغازه هایی با نمایی کاملا متفاوت احداث کرده اند که باعث خدشه دار شدن زیبایی این محل شده است. حتی ترکیب رنگ هایی که برای در و دیوار انتخاب شده به هیچ وجه جالب نیست. وی می افزاید: باید از اداره میراث فرهنگی دزفول که متولی اصلی بر نظارت بافت است پرسید که در راستای عمل به این رسالت خود تاکنون چه اقداماتی انجام داده است.

برخورد اداره میراث با ساکنان متخلف

دربحث خانه هایی که ارزشمند و دارای شماره ثبت ملی هستند هر جا که شهرداری بخواهد پروانه ساختمان سازی صادر کند ابتدا از میراث فرهنگی استعلام می گیرد. رئیس سازمان میراث فرهنگی دزفول با بیان این مطلب به همشهری می گوید: در این مواقع کارشناسان ما از آن اثر یا خانه بازدید می کنند و در صورت تصویب یک شوارای فنی تشکیل و نقطه نظرات گرفته می شود. در صورتی که اثر یا خانه ارزش تاریخی زیادی داشته باشد و بتواند از نظر ساختار و زیر بنا حفظ شود جواب ما برای بازسازی و نوسازی منفی است. «غلامعلی باغبان» اظهار می کند: در صورتی نیزکه این بنای تاریخی با ارزش واقعا به مرمت نیاز داشته باشد زیر نظر کارشناسان ما نسبت به ترمیم آن اقدام می شود ولی اگر از ارزش تاریخی زیادی برخوردار نباشد و یا به هر دلیل دارای ساختار معماری ارزشمند نباشد و از نظر سازه ای واقعا دچار مشکل باشد در آن صورت اجازه تخریب و ساخت و ساز داده می شود. وی با بیان اینکه این ساخت و ساز نیز کاملا بر اساس ضوابط میراث و در همان ارتفاع بافت وهمسویی با نمای آن باید انجام شود، ادامه می دهد: مراحل به این صورت می باشد که مالک ابتدا با مراجعه به دفاتری که ما مشخص کرده ایم به طراحی نمای منزل می پردازد،سپس بعد از بازبینی طرح و تصویب و تایید اداره میراث، یک تعهد دفتری از مالک گرفته می شود که بر طبق آن ملزم به اجرای همان طرح تایید شده باشد، سپس مالک برای کسب پروانه ساخت و ساز به شهرداری مراجعه می کند. باغبان با ابراز تاسف از تخلف و عدم متعهد بودن ساکنین بافت عنوان می کند: متاسفانه علی رغم تعهد صورت گرفته اکثر مالکان تخلف می کنند و به صورت دلخواه، نمای خانه را با طراحی های مدرن تغییر می دهند. این موارد زیاد هستند ولی ما تا جایی که توان فنی و اجرایی داشته باشیم پیگیری می کنیم هرچند در پیگیری و نظارت بعد از ساخت و ساز تا حدودی از نظر حقوقی و قضایی دچار مشکل می شویم. وی می افزاید: مثلا در دادگاه اولین سوالی که قاضی می پرسد این است که آیا این اثر دارای شماره ثبت ملی است که در صورت منفی بودن پاسخ ما قاضی اعلام می کند میراث نمی تواند در این موضوع دخالت کند. باغبان در پاسخ به این پرسش که با مالکان متخلف خانه های دارای شماره ثبت ملی چه برخوردی صورت می گیرد، بیان می کند: این گروه شرایط کاملا متفاوتی دارند. یعنی در صورت بروز تخلف و تغییر نمای خانه ثبت ملی بشدت با ساکنان آنها برخوردهای حقوقی و قضایی می شود به گونه ای که حتی در برخی پرونده ها مالکان محکوم شده مجبور شده اند توسط خودشان ساخت و ساز غیر مجاز را تخریب کنند. باغبان توضیح می دهد: ارزشمندی خانه های ثبت ملی به حدی است که حتی اگر مالک به اداره کل میراث در تهران نیز مراجعه کند باز هم اجازه تخریب و ساخت و ساز داده نمی شود چون این شماره ها به آسانی به دست نیامده اند که به آسانی نیز بتوان از کنارشان گذشت.

زنگ خطر نابودی بافت

در سالهای اخیر با توجه به عدم تناسب نیازهای بافت و اقدامات صورت گرفته شاهد از بین رفتن و تخریب بخش های مهمی از بناهای با ارزش بیش از گذشته هستیم، اکنون نیز اقدام ناخوشایند ساکنان بافت در مدرن کردن نمای این مکان اگر بخواهد روند رو به رشد خود را داشته باشد یک زنگ خطر جدی برای همه دوستداران میراث فرهنگی و هویت ایرانی است. شاید بافت فرهنگی ساکنان این مکان که سبب عدم آشنایی کامل آنها با ارزشمندی بناهای موجود در اطرافشان شده را بتوان یکی از دلایل این معضل دانست اما در هر صورت این سازمان های مربوطه هستند که باید با اتخاذ تدابیری قاطع تر از گذشته مانع از ادامه این بحران شوند. قطعا تاکنون برنامه های در نظرگرفته شده از سوی این سازمان ها موثر واقع نشده چرا که اگر اینگونه بود ساکنان با آزادی و به صورت محسوس به تعرض بافت نمی پرداختند. باید روش مقابله را تغییر داد و قبل از وقوع کامل حادثه به فکر علاج آن بود. بافت تاریخی دزفول سرمایه و میراث ارزشمندی است که به دلایل مختلف تاکنون از ظرفیت های آن به درستی استفاده نشده است. عدم تکمیل پروژه های مرمت برخی از آثار مهم به بهانه عدم تخصیص بودجه شاید تا حدودی بتواند قانع کننده باشد اما قطعا برای تخریب بناها و تغییر نما هیچ دلیلی نمی تواند توجیه کننده باشد. امیدواریم در بازدیدهای بعدی از بافت هنگامی که برای لمس آجرکاری های دلربای این شهر زیبای آجری دستمان را به دیوار میزنیم، با مصالح مدرن و غریبه با بافت برخورد نکند.